Hoe kun je de juridische zoekintelligentie van een computer verhogen? Wetenschapper Kees van Noortwijk had daar jaren geleden al ideeën over, maar het werkveld was nog niet klaar voor dergelijke slimme systemen. “Het nieuwe Rechtsorde trapt een veelbelovende toekomst voor legal tech af.”
Juridische zoekintelligentie. Het is een van de vele zaken waar Kees van Noortwijk in zijn loopbaan onderzoek naar heeft gedaan. De docent Recht en Technologie aan de Erasmus universiteit in Rotterdam stond aan de wieg van Rechtsorde. Als juridisch consultant was hij ook nauw betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe Rechtsorde, hét portaal voor toegang tot de bronnen van alle Nederlandse juridische uitgevers. “Elke jurist of fiscaal professional is veel tijd kwijt met informatiebronnen uitpluizen. Dankzij de introductie van een intuïtieve en razendsnelle zoekfunctie komt er een einde aan zoekstress voor gebruikers.”
Zoekintelligentie in Rechtsorde inbouwen
Van Noortwijk vertelt dat hij in de jaren 80 van de vorige eeuw samen met andere wetenschappers al werkte aan legal tech toepassingen. “In de begintijd heette dat nog rechtsinformatica.” In 2008 werd hij gevraagd om zijn kennis over zoekintelligentie in Rechtsorde toe te passen. “Rechtsorde was een product van een automatiseringsbedrijf en moest juridische invulling krijgen. Het was heel uitdagend. Ik had veel onderzoek gedaan naar soorten zoeksystemen en dit was een manier om het in de praktijk toe te passen. Rechtsorde was een van de eerste toepassingen waarin zoekintelligentie zat om juridische bronnen te ontsluiten. Het systeem moest snappen wat de gebruiker intypt, alle bronnen moesten worden ingedeeld op rechtsgebied en zoekresultaten moesten een goede ranking krijgen, zodat de gewenste documenten snel vindbaar zouden zijn.”
Artificial intelligence
Hij kwam er al snel achter dat hij met zijn onderzoek best ver van het juridische werkveld afstond. “Als wetenschapper hoor je niet dagelijks wat advocaten en juristen belangrijk vinden. Ik had weliswaar contacten, maar dat is toch anders dan gebruikersfeedback, waar je praktische informatie uit haalt. Het kostte me moeite om het bij de ranking alle gebruikers naar de zin te maken. Bovendien bleek het werkveld nog niet open te staan voor de meest geavanceerde vormen van zoekintelligentie. We liepen soms misschien wat te ver voor de muziek uit met alle toeters en bellen, terwijl het werkveld gewoon een standaard zoekfunctie voor de bronnenbibliotheek zocht: eerst wetgeving en commentaren tonen, dan pas jurisprudentie en artikelen”, zegt Van Noortwijk.
De wetenschapper deed, vóór zijn tijd bij Rechtsorde, ruim 5 jaar onderzoek naar conceptueel zoeken. “Hierbij ontsluit je bronnen zonder traditionele zoektermen uit de tekst, maar op basis van artificial intelligence. Bijvoorbeeld door het systeem te trainen om juridische concepten te herkennen in documenten. Op dit moment koppelen zoeksystemen aan een begrip als ‘ontslag op staande voet’ al bepaalde, vaste documenten, bijvoorbeeld het betreffende wetsartikel en commentaren daarop, maar veel effectiever is het wanneer alle documenten die erover gaan in de zoekresultaten terugkomen, zelfs wanneer ze niet letterlijk die vier woorden bevatten. Dit was destijds net in opkomst en ik zag er de mogelijkheden van, maar in de beginjaren had je slechts een handvol juristen die net als ik ook IT-nerd waren. Het was een ver-van-mijn-bed-show voor veel juristen.”
Contentintegratie
Hoewel die specifieke toepassing van artificial intelligence anno 2021 nog geen deel uitmaakt van Rechtsorde gaan volgens Van Noortwijk de ontwikkelingen op de achtergrond door. “Voortdurend worden nieuwe, slimme technieken toegevoegd. Zo is het platform onlangs helemaal opnieuw ingericht met een intuïtieve, razendsnelle zoekfunctie. Ik ben erg trots op het systeem zoals het nu werkt. Het is zeer gebruiksvriendelijk en contentintegratie is dé manier om juridische bronnen te ontsluiten. Vooraleerst gaan we nu de rangorde in de bronnen verder optimaliseren en beter beheersbaar maken. Dit heeft tijd nodig om zich perfect te ontwikkelen. Je moet hierbij weten hoe juristen zoeken en de vele bronnen aan elkaar linken.”
Rechtsorde zal volgens Van Noortwijk daarna door evolueren op het vlak van legal tech. “Het slimmer zoeken, ook met gebruik van machine learning technieken en het automatisch koppelen van bronnen op basis van verwijzingen zijn logische volgende stappen. De techniek helpt ons hierbij. Kunstmatige intelligentie wordt steeds makkelijker toepasbaar door het beschikbaar komen van standaard tools en zal daardoor in toenemende mate zijn weg vinden in de toepassingen die we kennen. Tegenwoordig kun je niet meer om automatisering en slimme systemen heen. Ze zijn overal in ons leven. Dit heeft het behoudende, juridische werkveld in zekere mate ook veranderd. Juristen zijn nu wel digitaal minded en praktisch alle juridische bronnen zijn gedigitaliseerd. Ik sluit dan ook niet uit dat zaken als conceptueel zoeken over enige tijd wel door het werkveld worden gevraagd. Het is dichterbij dan we denken. En dat belooft wat voor de toekomst!”
Ben jij benieuwd naar het nieuwe Rechtsorde?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief of vraag een gratis demo aan.
”Kantoren die zichzelf heruitvinden, hebben als eerste nieuwe marktmogelijkheden”