Wat is de impact van ChatGPT op het juridische zoeklandschap?

Geschreven door: Koen Aarns, Founder & CEO Bluetick

OpenAI, met onder andere Elon Musk als medeoprichter, lanceerde onlangs ChatGPT: een chatbot die voor veel reuring zorgt. In dit artikel deel ik mijn kijk op OpenAI en de consequenties van haar chatbot op de juridische en fiscale sector. Hoe disruptief is deze technologie en gaan juridische en fiscale professionals hier in hun research proces van profiteren?

Wat is ChatGPT?
ChatGPT is een chatbot die met ‘natuurlijk taalgebruik’ gebruikers antwoorden geeft op al hun vragen. De chatbot is gratis uit te proberen en uiteraard heb ik er wat uurtjes mee gespeeld. Wat ik enorm interessant vind, is dat de applicatie gebruik maakt van modellen die voor iedere zoekopdracht en ieder business model toepasbaar zijn. Je kunt deze chatbot bijvoorbeeld:

• brieven laten schrijven in Shakespeare stijl;
• je CV laten updaten op basis van een vacaturetekst of;
• een samenvatting laten geven van een boek.

Een nadeel voor commerciële toepassingen is dat je het idee krijgt – door de bedrijfsnaam wellicht – dat de AI-modellen openbaar beschikbaar zijn. Helaas, dat is niet het geval. In ieder geval nog niet, wie weet wat de toekomst brengt. Wel kan iedere organisatie de modellen via een API aanroepen. Dat klinkt als een enorm pluspunt, maar kent ook een groot nadeel. Je kunt namelijk niet achterhalen hoe dat AI-model is getraind. Het vervolgens zelf doortrainen van dit model, toegespitst op je eigen toepassing op basis van jouw datasets, is niet mogelijk. Kortom, de modellen zijn vrij te gebruiken, maar niet over te nemen voor eigen doorontwikkeling. Een beetje ‘half-open’ AI dus.

‘Ik heb voor het eerst een wow-gevoel bij een chatbot.’

Neemt niet weg dat de werking van deze chatbot indrukwekkend te noemen is. Ik heb voor het eerst een wow-gevoel bij een chatbot. Andere chatbots vond ik vaak een beetje knullig. Hierdoor had ik in eerste instantie een hard hoofd in weer een nieuwe variant. Maar op basis van wat ik heb gezien, is deze chatbot echt goed. Nu vraag je je vast af wat ik zoal heb getest om tot deze conclusie te komen?

Ontslag op staande voet

Ik heb wat geoefend met ‘voorwaarden voor ontslag op staande voet’. Ik stelde de chatbot de vraag: ‘Waar moet mijn werkgever aan voldoen, voordat hij mij mag ontslaan?’ Ik kreeg een lijst met voorwaarden die er op het eerste gezicht goed uitzag. Op basis van de uitkomsten ging ik het gesprek verder aan met de chatbot. Ik stelde de vraag: ‘Stel dat ik alleen een pen heb gestolen, mag ik dan op staande voet worden ontslagen?’ Ik kreeg als antwoord dat: ’Diefstal op het werk kan worden gezien als een ernstig verwijtbaar feit en daarom kan leiden tot ontslag op staande voet onder bepaalde voorwaarden.’ De AI waarschuwde me dat dit alleen kan onder “zeer zwaarwegende omstandigheden” en gaf daar een aantal voorbeelden van.  Best indrukwekkend dat een robot deze juridische kennis heeft opgedaan.

Daarna vroeg ik de AI een juridische samenvatting te geven van een uitspraak op rechtspraak.nl. Het antwoord dat je krijgt, lijkt op een goed onderbouwde juridische samenvatting. Alleen, toen ik de samenvatting kreeg en de uitspraak vervolgens zelf opzocht, bleek deze uitspraak over een compleet ander onderwerp te gaan dan de samenvatting. Dit maakt het werken met deze chatbot ook een uitdaging. Het gevaar zit ‘m in het feit dat de chatbot altijd met een antwoord komt dat ergens op lijkt te slaan, maar niet aangeeft hoe hij aan dat antwoord komt. Je krijg geen bronnen te zien die je vervolgens kunt verifiëren. Zeker in het juridische en fiscale domein wil je de zekerheid dat je bronnen betrouwbaar zijn. Dat maakt ook direct het verschil met Google, waar de antwoorden op je zoekopdracht niet zo verfijnd zijn, maar je wel de originele bronnen vindt.

‘ChatGPT is voor ons team een inspiratiebron. Een AI-toepassing die je niet kunt wegwuiven, maar moet omarmen.’

Dit is slechts het begin van ChatGPT. Zodra we een paar versies verder zijn – en je hopelijk tegen die tijd krijgt te zien op welke bronnen het antwoord is gebaseerd – denk ik dat deze chatbot ook voor deze sectoren disruptief kan zijn. Voor ons team is het in ieder geval een inspiratiebron. Een AI-toepassing die je niet mag en kunt wegwuiven, maar moet omarmen. Daarover verderop meer.

Hoe disruptief is het?

ChatGPT is voor iedere markt toepasbaar. Dat maakt het in mijn ogen zeker disruptief aangezien het op veel vlakken meerwaarde in een zoekproces heeft. Het weet over zoveel dingen iets. Denk aan creatief schrijven: je geeft een alinea op en vraagt ChatGPT het artikel in dezelfde schrijfstijl af te maken. Het zal zeker met iets komen dat ter vervanging of als inspiratiebron kan dienen. Zo ook in de wereld van programmeren. Stel zelf de vraag eens aan ChatGPT om een stuk code te schrijven voor een webshop van elektrische fietsen. Je hebt binnen een mum van tijd een voorstel.

Nog een leuke: geef je aan wat je sportdoel is, dan krijg je een sport- en voedingsschema. Hou je meer van krachttraining, dan wordt het schema daarop aangepast. Wil je liever niet op zaterdag trainen; voilà: ook hierop wordt je agenda aangepast. Of het een personal trainer vervangt, vraag ik me af – motiveren kan het nog niet – maar deze chatbot schudt ook deze markt vast wakker. Zelf heb ik gevraagd om een stageovereenkomst voor iemand die zes maanden stage komt lopen. Ik was onder de indruk van het resultaat. Ik kan dan ook iedereen, met een beetje interesse, aanraden om er eens mee te spelen en je te laten inspireren. Een account is gratis aangemaakt.

Toepassingen binnen Sdu Bluetick
Deze AI-technologie kan juridische zoekmachines in de toekomst sterker maken. Wil je als bedrijf ChatGPT gebruiken in je eigen diensten dan moet je hiervoor betalen. Dat gaat nu op basis van een ‘API-call’, dus per keer dat het model wordt aangeroepen. Stel dat wij deze technologie binnen bijvoorbeeld Rechtsorde zouden toepassen. Dan dien je, iedere keer dat een gebruiker via ChatGPT zoekt, af te rekenen. Dat gaat erg kostbaar zijn en ik ben benieuwd hoe bedrijven hiermee omgaan.

Wat wij daarom doen is ChatGPT op de agenda van technische brainstormsessies zetten. Samen bekijken wat we ervan kunnen leren. Het lijkt voor ons interessant, maar het is nog niet direct toepasbaar. Maar hierdoor weten wij wel dat er open alternatieven zijn: minder gehypet, beter bruikbaar en goedkoper. Vinden we binnenkort een techniek die bij ons past, dan zullen we als eerste kijken of we het kunnen hertrainen op Nederlandse wetgeving. Vervolgens onderzoeken we of we het in een juridische zoekmachine kunnen toepassen. Bijvoorbeeld als een gebruiker een eenvoudige vraag wil stellen die juridisch kloppend moet zijn, zoals wat de voorwaarden voor ontslag op staande voet zijn. Op basis van een eerste schets maken we dan een mock-up (model van het ontwerp). Deze leggen we voor aan een groep testgebruikers van Rechtsorde, NDFR en OpMaat. Hierna kunnen we gericht bepalen welke doorontwikkeling we daadwerkelijk gaan bouwen.    

Nieuwe denkrichting

Wat ik zo voor me zie, is dat je een processtuk koppelt en daar als gebruiker vragen over gaat stellen. Bijvoorbeeld: ‘Welke argumenten kan ik aandragen als dit mijn casus is en het mijn doel is om vrijspraak te krijgen voor mijn cliënt?’ Ik verwacht dat je dan een serieuze denkrichting kunt krijgen. Dit kan vervolgens dienen als inspiratie voor het procederen en het onderbouwen ervan.

Wie weet vind je dus de ChatGPT technologie of een alternatief over een tijdje terug in Sdu research tools waarin de Bluetick technologie beschikbaar is. De toekomst zal het leren. Wij zitten er in ieder geval bovenop. To be continued!